Testosteron: meer dan alleen een ‘mannelijk’ hormoon

Testosteron staat vaak bekend als het mannelijk geslachtshormoon, maar in werkelijkheid speelt het een belangrijke rol in zowel mannen als vrouwen. Het is een steroïdhormoon dat voornamelijk geproduceerd wordt in de testikels bij mannen en in kleinere hoeveelheden in de eierstokken en bijnieren bij vrouwen.

Hoewel testosteron veel invloed heeft op lichamelijke kenmerken zoals spiergroei en libido, is het ook nauw verbonden met energie, stemming en zelfs zelfvertrouwen.

De functies van testosteron

Testosteron heeft een breed scala aan functies in het lichaam:

1. Ontwikkeling van geslachtskenmerken
   • Bij mannen zorgt testosteron voor de ontwikkeling van de geslachtsorganen en mannelijke kenmerken (baardgroei, stemverlaging, spiermassa).
   • Bij vrouwen speelt het een kleinere rol in botontwikkeling, libido en hormoonbalans.
2. Spier- en botopbouw
   • Testosteron stimuleert de aanmaak van eiwitten, wat leidt tot spiergroei en herstel.
   • Het versterkt botdichtheid en vermindert zo de kans op osteoporose.
3. Energie en vitaliteit
   • Het draagt bij aan uithoudingsvermogen en algemene energie.
   • Een gezonde testosteronspiegel helpt vermoeidheid voorkomen.
4. Seksuele gezondheid
   • Bij mannen stimuleert het de zaadcelproductie en libido.
   • Bij vrouwen speelt testosteron mee in seksueel verlangen en tevredenheid.
5. Invloed op stemming en cognitieve functies
   • Testosteron beïnvloedt neurotransmitters in de hersenen die betrokken zijn bij motivatie en welzijn.
   • Een gezonde spiegel draagt bij aan zelfvertrouwen, focus en een stabiele stemming.

Wat gebeurt er bij een tekort aan testosteron?

Een tekort aan testosteron (hypogonadisme) kan zowel bij mannen als vrouwen klachten geven.

Symptomen bij mannen:

• Verminderde spiermassa en kracht.
• Toename van buikvet.
• Verminderd libido en erectieproblemen.
• Vermoeidheid en lusteloosheid.
• Prikkelbaarheid of somberheid.
• Verminderde concentratie en geheugenproblemen.
• Botontkalking bij langdurig tekort.

Symptomen bij vrouwen:

• Verminderd libido.
• Vermoeidheid en lage energie.
• Afname van botdichtheid.
• Verminderde spierkracht.

Wat gebeurt er bij te veel testosteron?

Hoewel een tekort vaker voorkomt, kan een te hoog testosteron ook voor problemen zorgen.

Bij mannen:

• Acne en vette huid.
• Haaruitval (kaalheid).
• Overmatige agressie of prikkelbaarheid.
• Verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
• Bij kunstmatige toediening (doping): krimp van de testikels en verminderde vruchtbaarheid.

Bij vrouwen:

• Onregelmatige menstruatie of uitblijven van de cyclus.
• Overmatige haargroei (hirsutisme).
• Acne en stemverlaging.
• Vergroting van de clitoris.

Factoren die testosteron beïnvloeden

De hoeveelheid testosteron in het lichaam kan variëren door verschillende invloeden:

• Leeftijd: bij mannen daalt het testosteron vanaf ongeveer het 30e levensjaar geleidelijk.
• Stress en cortisol: langdurige stress verlaagt de testosteronspiegel.
• Voeding: tekorten aan zink, magnesium en vitamine D beïnvloeden testosteron negatief.
• Beweging: krachttraining stimuleert de aanmaak van testosteron, terwijl overtraining het juist kan verlagen.
• Slaap: een slechte nachtrust verlaagt het testosteronniveau.
• Gewicht: overgewicht en insulineresistentie hangen samen met een lagere testosteronspiegel.

Hoe breng je testosteron in balans?

• Beweging: met name krachttraining en intervaltraining zijn effectief.
• Gezonde voeding: eiwitten, gezonde vetten (omega-3, noten, olijfolie) en mineralen zoals zink en magnesium ondersteunen testosteron.
• Slaap: streef naar 7-9 uur kwalitatieve slaap per nacht.
• Stressmanagement: ontspanningstechnieken zoals ademhaling, yoga en meditatie houden cortisol laag, waardoor testosteron minder onderdrukt wordt.
• Gezond gewicht: een gezond vetpercentage draagt bij aan een optimale hormoonbalans.
• Beperken van alcohol en roken: beide verlagen het testosteronniveau.

Samenvatting

Testosteron is een krachtig en veelzijdig hormoon dat veel verder gaat dan enkel ‘mannelijke eigenschappen’. Het ondersteunt spiergroei, energie, libido, stemming en botgezondheid bij zowel mannen als vrouwen.

Een tekort kan leiden tot vermoeidheid, verminderde spiermassa en seksuele problemen, terwijl een teveel juist agressie, acne en bij vrouwen hirsutisme kan veroorzaken.

Door te zorgen voor voldoende beweging, gezonde voeding, slaap en stressmanagement kun je de natuurlijke balans van testosteron ondersteunen.