*De vrouwelijke cyclus: jouw maandelijkse ritme

Je lijf volgt een ritme. Elke maand weer. Een dans van hormonen die invloed heeft op hoe je je voelt, hoeveel energie je hebt en hoe je lijf reageert op stress, voeding en beweging.

Veel vrouwen voelen dit wel, maar snappen niet helemaal wat er gebeurt. Waarom ben je de ene week zo energiek en de andere week voel je je zwaar en prikkelbaar? Waarom lukt sporten soms moeiteloos en voel je je een andere keer alsof je door modder moet waden?

Het antwoord zit in je cyclus. En als je begrijpt hoe die werkt, kun je er mee gaan werken in plaats van ertegen.

Wat is de vrouwelijke cyclus eigenlijk?

Je cyclus is de periode tussen de eerste dag van je menstruatie en de eerste dag van je volgende menstruatie. Gemiddeld duurt een cyclus 28 dagen, maar alles tussen de 21 en 35 dagen is normaal. Je cyclus is jouw cyclus. Niet die van een ander.

Tijdens deze cyclus gebeurt er van alles in je lijf. Je hormonen gaan op en neer. Je baarmoederslijmvlies bouwt zich op en stoot weer af. Een eitje rijpt, springt los en wacht op bevruchting. En als die niet komt? Dan begint alles opnieuw.

Dit proces wordt gestuurd door vier belangrijke hormonen: oestrogeen, progesteron, FSH (follikelstimulerend hormoon) en LH (luteïniserend hormoon). Ze werken samen, beïnvloeden elkaar en bepalen hoe jij je voelt.

De vier fases van je cyclus

Je cyclus bestaat uit vier fases. Elke fase heeft zijn eigen kenmerken, zijn eigen hormonale patroon en zijn eigen effect op jouw lijf en geest.

Fase 1: De menstruatie (dag 1-5)

Dit is dag één. De eerste dag van je menstruatie. Je baarmoederslijmvlies stoot af. Je bloedt.

Hormonaal gezien is dit een rustige periode. Zowel oestrogeen als progesteron zijn laag. Je lijf herstelt. Het is een beetje als de winter. Een tijd van loslaten, naar binnen keren en ruimte maken voor iets nieuws.

Hoe voel je je?

Voor sommige vrouwen is dit een zware periode. Krampen, vermoeidheid, emoties. Voor anderen voelt het juist als een opluchting. De spanning van de week ervoor valt weg. Je voelt je rustiger, helderder. Alsof je weer kunt beginnen.

Wat heeft je lijf nodig?

Rust. Warmte. Zachte beweging als dat fijn voelt. Geen zware trainingen of deadlines. Geef jezelf toestemming om het rustig aan te doen. Dit is geen luiheid. Dit is je lijf ondersteunen in wat het doet.

Fase 2: De folliculaire fase (dag 6-14)

Na je menstruatie begint de opbouw. Je oestrogeen stijgt. FSH stimuleert je eierstokken om follikels (blaasjes met eitjes) te laten rijpen. Eén daarvan wordt dominant en bereidt zich voor op de eisprong.

Dit is de lente van je cyclus. Alles komt tot leven. Je energie neemt toe. Je voelt je sterker, creatiever, socialer. Je lijf bouwt slijmvlies op in je baarmoeder. Het maakt zich klaar.

Hoe voel je je?

Goed. Vaak zelfs heel goed. Je hebt energie, zin in dingen. Je bent scherper, productiever. Nieuwe projecten starten, afspraken maken, sporten — het voelt allemaal makkelijker. Je straalt meer. Je voelt je aantrekkelijk. Dit is de periode waarin je lijf zegt: ik ben er klaar voor.

Wat heeft je lijf nodig?

Actie. Uitdaging. Dit is het moment om te bewegen, te creëren, te doen. Gebruik deze energie. Ga naar buiten, sport, maak plannen. Je lijf kan het aan.

Fase 3: De eisprong (rond dag 14)

Halverwege je cyclus springt het eitje los. LH piekt, de follikel barst open en het eitje reist naar je baarmoeder. Dit is de eisprong. Het hoogtepunt van je cyclus.

Oestrogeen is op zijn hoogst. Je voelt je krachtig, aantrekkelijk, verbonden. Dit is de zomer van je cyclus. Vol, warm, levendig.

Hoe voel je je?

Op je best. Je energie is hoog. Je libido ook. Je voelt je sociaal, open, uitnodigend. Je lijf zendt signalen uit: dit is het moment. Evolutionair gezien ben je nu het meest vruchtbaar. En dat voel je.

Wat heeft je lijf nodig?

Verbinding. Beweging. Geniet van deze periode. Ga naar buiten, beweeg, ontmoet mensen. Dit is de tijd om te stralen.

Fase 4: De luteale fase (dag 15-28)

Na de eisprong neemt progesteron het over. Dit hormoon bereidt je lijf voor op een mogelijke zwangerschap. Je baarmoederslijmvlies wordt dikker, rijker aan voedingsstoffen. Je lichaamstemperatuur stijgt licht.

Als er geen bevruchting plaatsvindt, dalen zowel oestrogeen als progesteron aan het einde van deze fase. En dan begint de cyclus opnieuw.

Dit is de herfst van je cyclus. Alles keert naar binnen. Je energie neemt af. Je wordt rustiger, gevoeliger, meer naar binnen gekeerd.

Hoe voel je je?

Dit verschilt enorm per vrouw. Sommigen voelen zich kalm, gegrond, creatief op een andere manier. Anderen voelen zich zwaar, opgeblazen, emotioneel. PMS kan opspelen: prikkelbaarheid, vermoeidheid, trek in zoet, spanning in je borsten, hoofdpijn.

Progesteron heeft een kalmerende werking. Het helpt je ontspannen, beter slapen. Maar als het aan het einde van deze fase daalt, kan je je somber, angstig of prikkelbaar voelen. Je tolerantie voor stress is lager. Kleine dingen voelen groot

Wat heeft je lijf nodig?

Mildheid. Rust. Geen zware verplichtingen. Luister naar wat je lijf vraagt. Heb je behoefte aan zoet? Kies voor gezonde opties zoals fruit of pure chocolade. Voel je je opgeblazen? Beweeg zacht, drink kruidenthee, eet minder zout. Ben je moe? Slaap meer. Dit is geen zwakte. Dit is je lijf dat zich voorbereidt op een nieuwe cyclus.

Waarom is het belangrijk dit te weten?

Omdat je dan kunt werken mét je cyclus in plaats van ertegen. Je kunt je agenda afstemmen op je energie. Belangrijke presentaties plannen in week 2. Rustige, creatieve taken in week 4. Je kunt je voeding aanpassen. Meer eiwitten en gezonde vetten in de luteale fase. Meer lichte, frisse voeding in de folliculaire fase.

Je kunt jezelf begrijpen. Waarom voel ik me nu zo? Het is niet gek. Het is niet zwak. Het is je cyclus. Je hormonen doen hun werk.

Wat verstoort je cyclus?

Stress. Chronische stress verstoort de balans tussen je hormonen. Cortisol gaat omhoog, progesteron omlaag. Je cyclus wordt onregelmatig. PMS erger. Eisprong blijft uit.

Te weinig eten. Te veel sporten. Te weinig slapen. Gifstoffen uit voeding en omgeving. Ontsteking in je lijf. Darmklachten. Schildklierproblematiek. Alles hangt met elkaar samen.

Wat ondersteunt je cyclus?

Regelmatig eten. Voldoende eiwitten, gezonde vetten, groenten. Goede slaap. Beweging die past bij je energie. Stress reguleren. Zonlicht op je huid. Natuur. Verbinding met jezelf en anderen.

Luisteren. Naar je lijf. Naar wat het vraagt. Niet pushen als je moe bent. Niet stoppen als je energie hebt.

Je cyclus is geen last

Het is een kracht. Een ritme. Een manier waarop je lijf met je communiceert. Als je leert luisteren, kun je beter voor jezelf zorgen. Je energie beter verdelen. Je gezondheid ondersteunen.

Je bent niet elke dag hetzelfde. En dat hoeft ook niet. Je cyclus geeft jou toestemming om te variëren. Om soms vol gas te geven en soms gas terug te nemen. Om te stralen en om naar binnen te keren.

FIGURE 1 | Hormonal fluctuation during (A) a normal menstrual cycle, (B)
while taking an oral contraceptive (OC) containing both estrogen and
progesterone, and (C) in the years before and after menopause.

Wetenschappelijke verdiepingsliteratuur: de vrouwelijke cyclus

Chidi-Ogbolu N, Baar K. Effect of Estrogen on Musculoskeletal Performance and Injury Risk. Front Physiol. 2019 Jan 15;9:1834. doi: 10.3389/fphys.2018.01834. PMID: 30697162; PMCID: PMC6341375.

Myers SJ, Knight RL, Wardle SL, Waldock KA, O'Leary TJ, Jones RK, Muckelt PE, Eisenhauer A, Tang JC, Fraser WD, Greeves JP. Effect of Menstrual Cycle and Hormonal Contraception on Musculoskeletal Health and Performance: Protocol for a Prospective Cohort Design and Cross-Sectional Comparison. JMIR Res Protoc. 2024 Jul 11;13:e50542. doi: 10.2196/50542. PMID: 38990638; PMCID: PMC11273068.

Leblanc DR, Schneider M, Angele P, Vollmer G, Docheva D. The effect of estrogen on tendon and ligament metabolism and function. J Steroid Biochem Mol Biol. 2017 Sep;172:106-116. doi: 10.1016/j.jsbmb.2017.06.008. Epub 2017 Jun 16. PMID: 28629994.

Capellino S, Montagna P, Villaggio B, Soldano S, Straub RH, Cutolo M. Hydroxylated estrogen metabolites influence the proliferation of cultured human monocytes: possible role in synovial tissue hyperplasia. Clin Exp Rheumatol. 2008 Sep-Oct;26(5):903-9. PMID: 19032826.