Wat is ontsteking? Begrijp het signaal van je lijf

Martijn Vis
15 juli 2025

Je hebt ergens pijn, het voelt warm aan, soms is het rood of gezwollen. Je vraagt je af: wat is ontsteking eigenlijk? En moet ik me zorgen maken als ik dit merk? 

Laten we het samen eens rustig bekijken. Want ontsteking klinkt vaak als iets engs, iets wat je liever kwijt dan rijk bent. Maar wist je dat een ontsteking in de basis juist een positief, krachtig proces is? Je lijf probeert je iets te vertellen. En als je begrijpt wat er gebeurt, kun je er vaak veel milder naar kijken.

Een ontsteking is de manier waarop je lichaam reageert op een prikkel die schade kan veroorzaken. Denk aan een val, een snee, een virus of zelfs langdurige stress en niet helpende gedachtes. Je immuunsysteem komt in actie. Er worden allerlei stofjes aangemaakt die ervoor zorgen dat het beschadigde gebied wordt opgeruimd en hersteld. 

Eigenlijk is een ontsteking een soort schoonmaakactie van je lijf. Het ruimt kapotte cellen op, haalt indringers weg en zet het herstelproces in gang. Je lichaam is dus hard aan het werk om jou te beschermen en te genezen.

Een gezonde ontsteking heeft altijd een begin én een eind. Je lijf reageert, lost het probleem op en daarna keert de rust weer terug. Zo hoort het te gaan.

Wanneer is een ontsteking wél een probleem?

Het wordt pas lastig als de ontsteking niet stopt. Als het vuurtje blijft smeulen, ook als de oorzaak al weg is. Dan spreken we van een chronische ontsteking. Je lijf blijft dan in de actiestand staan. Dit kost veel energie en kan op den duur schade geven aan je weefsels. Je voelt je moe, krijgt pijnklachten of merkt dat je herstel uitblijft.

Dit is het moment waarop je lijf eigenlijk zegt: “Help, ik kom er niet meer uit. Ik blijf hangen in de alarmfase.” En dat is het punt waarop het goed is om verder te kijken dan alleen het symptoom. Wat houdt de ontsteking in stand? Is er iets wat je over het hoofd ziet? 

Het is dus niet de ontsteking zelf die ‘slecht’ is. Het is het blijven hangen in die ontstekingsreactie waar je last van krijgt. 

Ontsteking symptomen

Hoe weet je of je te maken hebt met een ontsteking? De klassieke symptomen zijn vaak heel herkenbaar:

  • Roodheid: de plek ziet er roder uit dan normaal
  • Warmte: het voelt warmer aan
  • Zwelling: het gebied is dikker of gezwollen
  • Pijn: je voelt een zeurende, stekende of brandende pijn
  • Functieverlies: je kunt het minder goed bewegen of gebruiken

Soms zijn de signalen subtieler. Je voelt je bijvoorbeeld moe, hebt minder energie, of merkt dat je herstel na inspanning langer duurt dan normaal. Bij een chronische, sluimerende ontsteking zijn de klachten vaak minder duidelijk, maar voel je wel dat er iets niet klopt.

De precisie van je immuunsysteem: geen toeval, maar teamwork

Heb je je ooit afgevraagd hoe je immuunsysteem precies weet waar het moet zijn, op het juiste moment? Het klinkt bijna als magie, maar er zit een ingenieus systeem achter. Je immuuncellen en zenuwstelsel werken samen als een perfect afgestemd team. Zodra er ergens in je lijf iets misgaat, wordt dat razendsnel doorgegeven aan je brein. Daar wordt de informatie uit allerlei gebieden samengebracht, precies op de plek waar ook je immunologisch geheugen huist. Hier wordt besloten: wat speelt er, waar is het, en heb ik dit eerder gezien? Als alles klopt, volgt er een reactie die tot op de millimeter nauwkeurig de dreiging opruimt – zonder onnodige schade.

Maar hier zit ook de kwetsbaarheid. De eerste stap is altijd waarnemen: wat is er precies aan de hand, waar speelt het, en hoe groot is het probleem? Als die informatie mist of vaag blijft, raakt het systeem de weg kwijt. Je immuunsysteem grijpt dan naar grof geschut: het schiet met hagel, in de hoop iets te raken. Het gevolg? Een robuuste reactie die vaak groter is dan nodig, met als risico dat gezond weefsel onnodig wordt beschadigd. Het oorspronkelijke probleem blijft soms zelfs bestaan, terwijl jij vooral de nasleep voelt: meer pijn, meer vermoeidheid, minder vertrouwen in je lijf. 

Juist daarom kijken wij bij V&K altijd naar het geheel. Want pas als je begrijpt waar het misgaat in de afstemming tussen waarneming, brein en immuunsysteem, kun je gericht werken aan herstel. Het is geen kwestie van harder vechten, maar van slimmer afstemmen. Zo geef je je lijf de kans om weer precies te doen wat het hoort te doen: jou beschermen, zonder zichzelf uit te putten.

Wat kun je doen als je denkt dat je een ontsteking hebt?

Allereerst: wees mild voor jezelf. Je lijf doet precies wat het moet doen. Het probeert je te beschermen. Kijk of je het herstelproces kunt ondersteunen. Soms is rust het belangrijkste. Soms helpt het om te bewegen, gezond te eten of stress te verminderen. 

En blijf je klachten houden, of maak je je zorgen? Dan is het goed om samen te kijken wat er speelt. Soms ligt de oorzaak dieper en is er meer nodig dan alleen symptoombestrijding. 

Bij V&K kijken we altijd naar het geheel. Niet alleen naar de pijnplek, maar ook naar wat er in je leven speelt, hoe je slaapt, eet, beweegt en ontspant. Want alles hangt met elkaar samen.

Een ontsteking is dus niet je vijand. Het is een signaal. Een uitnodiging om te luisteren naar je lijf en te ontdekken wat het nodig heeft om weer in balans te komen.

Herken jij je in deze klachten? Of heb je het gevoel dat je lijf blijft hangen in een ontstekingsreactie? Samen kunnen we uitzoeken wat jouw lichaam nodig heeft om weer tot rust te komen. 

Bronnen en wetenschappelijke verdiepende literatuur: ontsteking


Ruiz-Núñez B, Pruimboom L, Dijck-Brouwer DA, Muskiet FA. Lifestyle and nutritional imbalances associated with Western diseases: causes and consequences of chronic systemic low-grade inflammation in an evolutionary context. J Nutr Biochem. 2013 Jul;24(7):1183-201. doi: 10.1016/j.jnutbio.2013.02.009. Epub 2013 May 6. PMID: 23657158.

Pruimboom L, Ruiz-Núñez B, Raison CL, Muskiet FA. Influence of a 10-Day Mimic of Our Ancient Lifestyle on Anthropometrics and Parameters of Metabolism and Inflammation: The "Study of Origin". Biomed Res Int. 2016;2016:6935123. doi: 10.1155/2016/6935123. Epub 2016 Jun 6. Erratum in: Biomed Res Int. 2017;2017:1641589. doi: 10.1155/2017/1641589. PMID: 27366752; PMCID: PMC4913061.

Mou Y, Du Y, Zhou L, Yue J, Hu X, Liu Y, Chen S, Lin X, Zhang G, Xiao H, Dong B. Gut Microbiota Interact With the Brain Through Systemic Chronic Inflammation: Implications on Neuroinflammation, Neurodegeneration, and Aging. Front Immunol. 2022 Apr 7;13:796288. doi: 10.3389/fimmu.2022.796288. PMID: 35464431; PMCID: PMC9021448.

Tristan Asensi M, Napoletano A, Sofi F, Dinu M. Low-Grade Inflammation and Ultra-Processed Foods Consumption: A Review. Nutrients. 2023 Mar 22;15(6):1546. doi: 10.3390/nu15061546. PMID: 36986276; PMCID: PMC10058108.

Bosma-den Boer MM, van Wetten ML, Pruimboom L. Chronic inflammatory diseases are stimulated by current lifestyle: how diet, stress levels and medication prevent our body from recovering. Nutr Metab (Lond). 2012 Apr 17;9(1):32. doi: 10.1186/1743-7075-9-32. PMID: 22510431; PMCID: PMC3372428.

Roe K. An inflammation classification system using cytokine parameters. Scand J Immunol. 2021 Feb;93(2):e12970. doi: 10.1111/sji.12970. Epub 2020 Sep 18. PMID: 32892387.

Demetrowitsch TJ, Schlicht K, Knappe C, Zimmermann J, Jensen-Kroll J, Pisarevskaja A, Brix F, Brandes J, Geisler C, Marinos G, Sommer F, Schulte DM, Kaleta C, Andersen V, Laudes M, Schwarz K, Waschina S. Precision Nutrition in Chronic Inflammation. Front Immunol. 2020 Nov 23;11:587895. doi: 10.3389/fimmu.2020.587895. PMID: 33329569; PMCID: PMC7719806.

Li M, Hou Q, Zhong L, Zhao Y, Fu X. Macrophage Related Chronic Inflammation in Non-Healing Wounds. Front Immunol. 2021 Jun 16;12:681710. doi: 10.3389/fimmu.2021.681710. PMID: 34220830; PMCID: PMC8242337.

Sohrab SS, Raj R, Nagar A, Hawthorne S, Paiva-Santos AC, Kamal MA, El-Daly MM, Azhar EI, Sharma A. Chronic Inflammation's Transformation to Cancer: A Nanotherapeutic Paradigm. Molecules. 2023 May 29;28(11):4413. doi: 10.3390/molecules28114413. PMID: 37298889; PMCID: PMC10254455.

Korbecki J, Simińska D, Gąssowska-Dobrowolska M, Listos J, Gutowska I, Chlubek D, Baranowska-Bosiacka I. Chronic and Cycling Hypoxia: Drivers of Cancer Chronic Inflammation through HIF-1 and NF-κB Activation: A Review of the Molecular Mechanisms. Int J Mol Sci. 2021 Oct 2;22(19):10701. doi: 10.3390/ijms221910701. PMID: 34639040; PMCID: PMC8509318.

González-Muñoz A, Cuevas-Cervera M, Pérez-Montilla JJ, Aguilar-Núñez D, Hamed-Hamed D, Aguilar-García M, Pruimboom L, Navarro-Ledesma S. Efficacy of Photobiomodulation Therapy in the Treatment of Pain and Inflammation: A Literature Review. Healthcare (Basel). 2023 Mar 24;11(7):938. doi: 10.3390/healthcare11070938. PMID: 37046865; PMCID: PMC10094541.

Hamed-Hamed D, Rodríguez-Pérez C, Pruimboom L, Navarro-Ledesma S. Influence of the metabolic and inflammatory profile in patients with frozen shoulder - systematic review and meta-analysis. BMC Musculoskelet Disord. 2025 May 15;26(1):475. doi: 10.1186/s12891-025-08706-9. Erratum in: BMC Musculoskelet Disord. 2025 Jul 7;26(1):664. doi: 10.1186/s12891-025-08905-4. PMID: 40375116; PMCID: PMC12079921.

Pruimboom L, Raison CL, Muskiet FA. Physical Activity Protects the Human Brain against Metabolic Stress Induced by a Postprandial and Chronic Inflammation. Behav Neurol. 2015;2015:569869. doi: 10.1155/2015/569869. Epub 2015 May 5. PMID: 26074674; PMCID: PMC4436444.

de Punder K, Pruimboom L. The dietary intake of wheat and other cereal grains and their role in inflammation. Nutrients. 2013 Mar 12;5(3):771-87. doi: 10.3390/nu5030771. PMID: 23482055; PMCID: PMC3705319.

Jiang W, Zhang LX, Tan XY, Yu P, Dong M. Inflammation and histone modification in chronic pain. Front Immunol. 2023 Jan 13;13:1087648. doi: 10.3389/fimmu.2022.1087648. PMID: 36713369; PMCID: PMC9880030.

Schilrreff P, Alexiev U. Chronic Inflammation in Non-Healing Skin Wounds and Promising Natural Bioactive Compounds Treatment. Int J Mol Sci. 2022 Apr 28;23(9):4928. doi: 10.3390/ijms23094928. PMID: 35563319; PMCID: PMC9104327.

Rasmussen LJH, Petersen JEV, Eugen-Olsen J. Soluble Urokinase Plasminogen Activator Receptor (suPAR) as a Biomarker of Systemic Chronic Inflammation. Front Immunol. 2021 Dec 2;12:780641. doi: 10.3389/fimmu.2021.780641. PMID: 34925360; PMCID: PMC8674945.

Misra R, Mulligan JK, Rowland-Jones S, Zemlin M. Editorial: Autoimmunity and Chronic Inflammation in Early Life. Front Immunol. 2021 Sep 9;12:761160. doi: 10.3389/fimmu.2021.761160. PMID: 34567015; PMCID: PMC8458802.

Pochini L, Galluccio M, Console L, Scalise M, Eberini I, Indiveri C. Inflammation and Organic Cation Transporters Novel (OCTNs). Biomolecules. 2024 Mar 25;14(4):392. doi: 10.3390/biom14040392. PMID: 38672410; PMCID: PMC11048549.

Beurel E, Toups M, Nemeroff CB. The Bidirectional Relationship of Depression and Inflammation: Double Trouble. Neuron. 2020 Jul 22;107(2):234-256. doi: 10.1016/j.neuron.2020.06.002. Epub 2020 Jun 17. PMID: 32553197; PMCID: PMC7381373.

Fahed G, Aoun L, Bou Zerdan M, Allam S, Bou Zerdan M, Bouferraa Y, Assi HI. Metabolic Syndrome: Updates on Pathophysiology and Management in 2021. Int J Mol Sci. 2022 Jan 12;23(2):786. doi: 10.3390/ijms23020786. PMID: 35054972; PMCID: PMC8775991.

Verdolino DV, Thomason HA, Fotticchia A, Cartmell S. Wound dressings: curbing inflammation in chronic wound healing. Emerg Top Life Sci. 2021 Oct 29;5(4):523-537. doi: 10.1042/ETLS20200346. PMID: 34196717; PMCID: PMC8589427.

Li X, Cui L, Xu H. Association between systemic inflammation response index and chronic kidney disease: a population-based study. Front Endocrinol (Lausanne). 2024 Feb 22;15:1329256. doi: 10.3389/fendo.2024.1329256. PMID: 38455650; PMCID: PMC10917959.

Aksentijevich M, Lateef SS, Anzenberg P, Dey AK, Mehta NN. Chronic inflammation, cardiometabolic diseases and effects of treatment: Psoriasis as a human model. Trends Cardiovasc Med. 2020 Nov;30(8):472-478. doi: 10.1016/j.tcm.2019.11.001. Epub 2019 Nov 20. PMID: 31837960; PMCID: PMC7428846.