Waarom het niet lukt om af te vallen (en wij daarom dit woord ook liever niet gebruiken)
Je staat voor de spiegel en voelt je ongemakkelijk. Je kleding zit strak, je energie is laag en je denkt: "Ik moet echt afvallen." Misschien heb je dit al honderd keer gedacht. Misschien heb je al tientallen diëten geprobeerd, weegschalen gekocht en jezelf beloftes gemaakt die je niet kon waarmaken. Herken je dit? Dan ben je niet alleen. Wij horen dit verhaal elke week in onze praktijk. En telkens denken we hetzelfde: het probleem zit niet in jou. Het probleem zit in het woord "afvallen" zelf.
Waarom het woord "afvallen" je tegenwerkt
"Afvallen" suggereert dat er iets mis is met jou. Dat je gefaald hebt. Dat je iets moet weggooien, kwijtraken, verliezen. Het woord draagt een energie van strijd, van tegen jezelf vechten. En hoe voelt dat? Zwaar, vermoeiend, alsof je constant in oorlog bent met je eigen lijf. Maar wat als we je vertellen dat je lichaam helemaal niet je vijand is? Wat als je lijf juist probeert je te beschermen? Wat als die extra kilo's er zijn omdat je lichaam denkt dat het onveilig is om los te laten? Je lijf geeft alleen toestemming als het zich veilig voelt
Hier komt de kern van onze aanpak: je lichaam bepaalt wanneer het gewicht loslaat. Niet jij met je wilskracht. Niet die weegschaal. Je lijf. Je lichaam houdt vast aan gewicht wanneer het stress ervaart. Wanneer het denkt: "Er is gevaar, ik moet energie opslaan voor moeilijke tijden." Die stress kan komen door: - Chronische vermoeidheid of pijn - Emotionele spanning die je al jaren met je meedraagt - Slecht slapen waardoor je stresshormonen verhoogd blijven - Een gevoel van onveiligheid, bewust of onbewust - Inflammatie in je lichaam door voeding, stress of andere factoren Zolang je lijf in deze overlevingsmodus zit, kun je jezelf uithongeren of urenlang sporten - het zal niet meegeven. Het beschermt je, op de enige manier die het kent.
De valkuil van de weegschaal
Elke ochtend stap je erop. Die cijfers bepalen hoe je dag begint. Is het getal lager? Dan voel je je goed over jezelf. Is het hoger of hetzelfde? Dan begint de dag al met teleurstelling. Maar weet je wat die weegschaal niet vertelt? Of je beter geslapen hebt. Of je je energieker voelt. Of die pijn in je rug verminderd is. Of je je prettiger voelt in je eigen huid. Die weegschaal vertelt je ook niet dat je lichaam vandaag misschien wat vocht vasthoudt omdat je gisteren wat zoutiger hebt gegeten. Of omdat je cyclus eraan komt. Of omdat je spieren aan het herstellen zijn van die wandeling.
De weegschaal reduceert jou tot een getal.
En dat getal bepaalt je humeur, je zelfbeeld, je gevoel van succes of falen. Hoe kan één cijfer zoveel macht over je hebben?
De cirkel van falen doorbreken
Je probeert een dieet. Het gaat een paar weken goed. Dan gebeurt er iets - stress op werk, ruzie thuis, een vervelende dag - en je valt terug in oude patronen. Je voelt je schuldig. Je denkt: "Ik heb weer gefaald." Maar wat als je helemaal niet gefaald hebt? Wat als je lijf gewoon deed wat het moest doen: zorgen voor troost, voor energie, voor overleven in een moeilijke tijd? Deze cirkel van proberen, "falen" en jezelf de schuld geven kost zoveel energie. Energie die je nodig hebt om écht gezond te worden. Om te ontdekken wat er onder die extra kilo's zit. Om te voelen wat je lijf eigenlijk nodig heeft.
Wat als afvallen niet lukt
Je doet je best. Je let op wat je eet, je probeert gezond te leven. Maar toch voel je je moe, zwaar en alsof je lichaam tegen je werkt. Herken je dit? Dan is het tijd om te begrijpen wat er werkelijk gebeurt in je lijf.
De samenwerking tussen delen van je brein, je zenuwstelsel en de rest van je lichaam bepaalt of je toestemming krijgt om energie uit te geven. Je lichaam wil niet dat je in een bedreigende situatie belandt, zoals bijvoorbeeld schaarste aan voedsel.
Krijg je structureel minder calorieën binnen dan je nodig hebt? Dan geeft dit het signaal dat er in de buitenwereld schaarste is. Dit zorgt van binnen voor de prikkel om zo min mogelijk energie uit te geven en te gaan sparen. Je lijf denkt: er is gevaar, ik moet overleven.
Wat er op korte termijn gebeurt
Wanneer je vast, word je doof voor de stoffen die energie regelen in je bloedbaan: insuline en leptine. Je wordt insulineresistent waardoor er geen suiker uit de bloedbaan de cellen in kan. En je wordt leptineresistent waardoor er geen route openkomt om vetten vrij te zetten uit je opslag.
Het resultaat? Je voelt je uitgeput, maar je lichaam houdt krampachtig vast aan elke calorie.
De langetermijngevolgen
Heb je vaker periodes gehad met flinke calorierestricie? Dan ga je je basisverbranding aanpassen. Je zorgt dat je minder standaard gaat verbranden en spaart daarmee energie uit. Je laat letterlijk organen afnemen in grootte zodat ze minder energie kosten. Dit eindigt in de frustrerende situatie dat je nog kunt aankomen van water drinken. Je lichaam is zo bang geworden voor tekort dat het alles vasthoudt wat het kan.
Wat maakt dat het tot nu toe niet gelukt is?
Deze vraag stellen we elke cliënt. Niet omdat we je willen confronteren, maar omdat we nieuwsgierig zijn naar jouw verhaal. Want er is altijd een verhaal. Misschien zit er een emotie vast die je al jaren wegdrukt. Of heb je geleerd dat eten troost geeft wanneer niets anders hielp. Het kan ook zijn dat je zo lang naar buiten gericht hebt geleefd - zorgen voor anderen, presteren, voldoen aan verwachtingen - dat je vergeten bent naar binnen te luisteren. Misschien heeft stress je hormonen zo door elkaar geschud dat je lijf simpelweg niet meer weet hoe het moet loslaten. Of sluit je darmflora niet aan bij wat je lichaam nodig heeft. Er is altijd een reden. En die reden is niet dat je te weinig wilskracht hebt.
Lekkerder in je vel In plaats van "afvallen"
In plaats van afvallen richten wij ons op iets veel mooiers: lekkerder in je vel komen zitten. Letterlijk en figuurlijk. Letterlijk betekent dat: meer energie hebben, beter slapen, je lichaam vertrouwen, je soepel en sterk voelen. Pijn verminderen. Je ademhaling dieper laten worden. Je spieren laten ontspannen. Figuurlijk betekent dat: jezelf weer leren kennen. Ontdekken wat jij echt nodig hebt. Leren luisteren naar de signalen van je lijf in plaats van ze te negeren. Jezelf toestemming geven om er te zijn, om ruimte in te nemen, om je goed te voelen. Wanneer je lekkerder in je vel zit, gebeurt er iets magisch. Je lijf ontspant. Het voelt zich veilig. En dan, vaak zonder dat je het doorhebt, begint het los te laten wat het niet meer nodig heeft.
De barrières oplossen
Wat is er nodig om die barrières op te lossen? Om eindelijk die veiligheid te creëren die je lijf nodig heeft? Dat is voor iedereen anders. Voor de één is het leren omgaan met stress. Voor de ander is het een oude emotie eindelijk voelen en loslaten. Weer een ander heeft vooral fysieke spanning nodig die weggenomen wordt. Misschien heb jij slaapgebrek dat je stresshormonen verhoogt houdt. Of zit er inflammatie in je lijf door voeding die niet bij je past. Het kan ook zijn dat je ademhalingsproblemen hebt die je zenuwstelsel constant alert houden. Of dat je geleerd hebt dat je eigen behoeften er niet toe doen. Dat je er moet zijn voor iedereen behalve jezelf. Dat zorgen voor jezelf egoïstisch is. Wat we wel weten: het antwoord ligt niet in nog een dieet, nog een weegmoment, nog een poging om jezelf te dwingen. Het antwoord ligt in vriendschap sluiten met je lijf. In nieuwsgierigheid naar wat het je probeert te vertellen.
Een andere weg
Stel je voor dat je 's ochtends opstaat en niet als eerste naar de weegschaal loopt, maar naar de spiegel kijkt en denkt: "Hoe voel ik me vandaag?" Stel je voor dat je naar je lichaam luistert wanneer het honger heeft, en ook wanneer het genoeg heeft gehad. Stel je voor dat je jezelf toestemming geeft om te rusten wanneer je moe bent. Om te bewegen op een manier die fijn voelt. Om te eten wat je lijf echt nodig heeft, zonder schuldgevoel. Stel je voor dat je die energie die nu gaat naar jezelf bekritiseren, kunt gebruiken om écht voor jezelf te zorgen. Om te ontdekken wat je gelukkig maakt. O Om die oude pijn eindelijk serieus te nemen. Dit is geen snelle oplossing. Dit is geen dieet dat je acht weken volgt. Dit is een reis terug naar jezelf. Naar vertrouwen in je eigen lijf. Naar een leven waarin je je goed voelt, ongeacht wat de weegschaal zegt.
Wij geloven en ervaren dat vanuit vriendelijkheid voor jezelf, de échte verandering kan beginnen. Niet omdat je moet, maar omdat je mag. Niet omdat je gefaald hebt, maar omdat je je eigen gezondheid en geluk waard bent. Want uiteindelijk gaat het niet om afvallen. Het gaat om aankomen. Aankomen bij jezelf. Bij wie je echt bent. Bij een lijf dat zich veilig, gezien en gekoesterd voelt. En dan, als je lijf er klaar voor is, laat het vanzelf los wat het niet meer nodig heeft. Niet omdat jij het forceert, maar omdat het eindelijk veilig genoeg voelt om te vertrouwen en los te laten
Bronnen en wetenschappelijker inspiratieliteratuur: niet lukt om af te vallen
Pruimboom L, Muskiet FAJ. Intermittent living; the use of ancient challenges as a vaccine against the deleterious effects of modern life - A hypothesis. Med Hypotheses. 2018 Nov;120:28-42. doi: 10.1016/j.mehy.2018.08.002. Epub 2018 Aug 9. PMID: 30220336.
Noakes TD. Time to move beyond a brainless exercise physiology: the evidence for complex regulation of human exercise performance. Appl Physiol Nutr Metab. 2011 Feb;36(1):23-35. doi: 10.1139/H10-082. PMID: 21326375.
Humphrey N, Skoyles J. The evolutionary psychology of healing: a human success story. Curr Biol. 2012 Sep 11;22(17):R695-8. doi: 10.1016/j.cub.2012.06.018. PMID: 22975000.
Davis A, Cohen E. The Effects of Social Support on Strenuous Physical Exercise. Adapt Human Behav Physiol. 2018;4(2):171-187. doi: 10.1007/s40750-017-0086-8. Epub 2018 Jan 11. PMID: 29755928; PMCID: PMC5935032.
Barbot M, Ceccato F, Scaroni C. Diabetes Mellitus Secondary to Cushing's Disease. Front Endocrinol (Lausanne). 2018 Jun 5;9:284. doi: 10.3389/fendo.2018.00284. PMID: 29915558; PMCID: PMC5994748.
Smith RL, Soeters MR, Wüst RCI, Houtkooper RH. Metabolic Flexibility as an Adaptation to Energy Resources and Requirements in Health and Disease. Endocr Rev. 2018 Aug 1;39(4):489-517. doi: 10.1210/er.2017-00211. PMID: 29697773; PMCID: PMC6093334.
Perrelli M, Goparaju P, Postolache TT, Del Bosque-Plata L, Gragnoli C. Stress and the CRH System, Norepinephrine, Depression, and Type 2 Diabetes. Biomedicines. 2024 May 27;12(6):1187. doi: 10.3390/biomedicines12061187. PMID: 38927393; PMCID: PMC11200886.
Rudenga KJ, Sinha R, Small DM. Acute stress potentiates brain response to milkshake as a function of body weight and chronic stress. Int J Obes (Lond). 2013 Feb;37(2):309-16. doi: 10.1038/ijo.2012.39. Epub 2012 Mar 20. PMID: 22430303; PMCID: PMC3381866.
Agustí A, García-Pardo MP, López-Almela I, Campillo I, Maes M, Romaní-Pérez M, Sanz Y. Interplay Between the Gut-Brain Axis, Obesity and Cognitive Function. Front Neurosci. 2018 Mar 16;12:155. doi: 10.3389/fnins.2018.00155. PMID: 29615850; PMCID: PMC5864897.
Clarke GS, Page AJ, Eldeghaidy S. The gut-brain axis in appetite, satiety, food intake, and eating behavior: Insights from animal models and human studies. Pharmacol Res Perspect. 2024 Oct;12(5):e70027. doi: 10.1002/prp2.70027. PMID: 39417406; PMCID: PMC11483575.
Schneider E, Schmidt R, Cryan JF, Hilbert A. A Role for the Microbiota-Gut-Brain Axis in Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder: A New Conceptual Model. Int J Eat Disord. 2024 Dec;57(12):2321-2328. doi: 10.1002/eat.24326. Epub 2024 Nov 14. PMID: 39542726; PMCID: PMC11629072.
Blum K, Gold MS, Llanos-Gomez L, Jalali R, Thanos PK, Bowirrat A, Downs WB, Bagchi D, Braverman ER, Baron D, Roy AK 3rd, Badgaiyan RD. Hypothesizing Nutrigenomic-Based Precision Anti-Obesity Treatment and Prophylaxis: Should We Be Targeting Sarcopenia Induced Brain Dysfunction? Int J Environ Res Public Health. 2021 Sep 16;18(18):9774. doi: 10.3390/ijerph18189774. PMID: 34574696; PMCID: PMC8470221.
Sun Q, Guo W, Yue T, Wang L, Mou H. NLRP3 inflammasome mechanism and therapeutic targets in diabetic cardiomyopathy. Gac Med Mex. 2023;159(3):255-261. English. doi: 10.24875/GMM.22000403. PMID: 37494725.
He F, Ru X, Wen T. NRF2, a Transcription Factor for Stress Response and Beyond. Int J Mol Sci. 2020 Jul 6;21(13):4777. doi: 10.3390/ijms21134777. PMID: 32640524; PMCID: PMC7369905.
Hayes JD, Dinkova-Kostova AT. The Nrf2 regulatory network provides an interface between redox and intermediary metabolism. Trends Biochem Sci. 2014 Apr;39(4):199-218. doi: 10.1016/j.tibs.2014.02.002. Epub 2014 Mar 16. PMID: 24647116.
Qing W, Chen H, Ma X, Chen J, Le Y, Chen H, Tong J, Duan K, Ma D, Ouyang W, Tong J. Gut dysbiosis-induced vitamin B6 metabolic disorder contributes to chronic stress-related abnormal behaviors in a cortisol-independent manner. Gut Microbes. 2025 Dec;17(1):2447824. doi: 10.1080/19490976.2024.2447824. Epub 2025 Jan 7. Erratum in: Gut Microbes. 2025 Dec;17(1):2518803. doi: 10.1080/19490976.2025.2518803. PMID: 39773070; PMCID: PMC11730634.
Hernández EJ, Tapia BD, Gutiérrez-Aguilar R, Frigolet ME. Trans-palmitoleic acid does not modify the inflammasome expression in a rodent model of diet-induced obesity. Bol Med Hosp Infant Mex. 2023;80(3):211-216. English. doi: 10.24875/BMHIM.23000049. PMID: 37467446.
Lee H, Jose PA. Coordinated Contribution of NADPH Oxidase- and Mitochondria-Derived Reactive Oxygen Species in Metabolic Syndrome and Its Implication in Renal Dysfunction. Front Pharmacol. 2021 May 4;12:670076. doi: 10.3389/fphar.2021.670076. PMID: 34017260; PMCID: PMC8129499.